Cooling Havens: όταν ο δημόσιος χώρος σχεδιάζεται μαζί με την κοινότητα
Η αυξανόμενη θερμική επιβάρυνση της Αθήνας και η πίεση που δέχονται οι δημόσιοι χώροι καθιστούν αναγκαία την υιοθέτηση νέων προσεγγίσεων στον αστικό σχεδιασμό. Το έργο Cooling Havens εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο, επιδιώκοντας να απαντήσει με τρόπο συστηματικό και τεκμηριωμένο στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης, δίνοντας έμφαση στη δημιουργία δροσερών, ανθεκτικών και λειτουργικών δημόσιων χώρων. Από την έναρξή του, το έργο έχει θέσει ως βασικό πυλώνα τη συμμετοχική διαδικασία, αναγνωρίζοντας ότι η βιωσιμότητα και η ανθεκτικότητα των παρεμβάσεων ενισχύονται ουσιαστικά όταν οι τοπικές κοινότητες συμμετέχουν ενεργά στον σχεδιασμό. Οι δημόσιες διαβουλεύσεις δεν αντιμετωπίζονται ως τυπικό στάδιο, αλλά ως βασικό εργαλείο κατανόησης των πραγματικών αναγκών, των τοπικών ιδιαιτεροτήτων και των καθημερινών εμπειριών που συνδέονται με τον δημόσιο χώρο.
Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί δημόσιες διαβουλεύσεις σε διαφορετικές περιοχές της πόλης, όπως τα Άνω Πατήσια, η Νεάπολη Εξαρχείων, η πλατεία Ράμνες και η πλατεία Λακωνίας, καλύπτοντας σημεία με διαφορετικά χαρακτηριστικά, χρήσεις και προκλήσεις. Παρά τις διαφοροποιήσεις μεταξύ των περιοχών, αναδείχθηκαν κοινά ζητήματα που αφορούν την έλλειψη σκίασης, τη θερμική καταπόνηση, την περιορισμένη παρουσία πρασίνου και την ανάγκη καλύτερης διαχείρισης του νερού στον αστικό ιστό. Παράλληλα, κάθε διαβούλευση ανέδειξε τον ιδιαίτερο ρόλο που διαδραματίζει ο εκάστοτε χώρος στην καθημερινότητα των κατοίκων, είτε ως σημείο συνάντησης, είτε ως χώρος αναψυχής, είτε ως τοπόσημο με ιστορική και κοινωνική σημασία. Η αποτύπωση αυτών των ποιοτικών στοιχείων αποτελεί κρίσιμο μέρος της διαδικασίας και τροφοδοτεί τον σχεδιασμό με δεδομένα που δεν μπορούν να προκύψουν αποκλειστικά από τεχνικές μελέτες.
Στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις λύσεις βασισμένες στη φύση και στη στρατηγική αξιοποίηση του νερού ως μέσου δροσισμού και οικολογικής ενίσχυσης. Προτάσεις όπως κήποι βροχής, βιοκανάλια, μικρά υδάτινα στοιχεία, μικροδάση και παρεμβάσεις ενίσχυσης της βιοποικιλότητας παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν όχι μόνο ως τεχνικές λύσεις, αλλά ως παρεμβάσεις με άμεσο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής, το μικροκλίμα και τη συνολική εμπειρία του δημόσιου χώρου. Μέσα από τον διάλογο με τους συμμετέχοντες, αναδείχθηκε η σημασία της λειτουργικότητας, της προσβασιμότητας και της ασφάλειας, καθώς και η ανάγκη οι παρεμβάσεις να ανταποκρίνονται σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες και χρήσεις. Η διαδικασία αυτή συνέβαλε στη σταδιακή ωρίμανση των προτάσεων και στη βελτίωση της προσαρμογής τους στις πραγματικές συνθήκες κάθε περιοχής.
Ένα από τα σημαντικότερα αποτελέσματα της μέχρι σήμερα πορείας του Cooling Havens είναι η ενεργή εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας και η ενίσχυση της συλλογικής ευθύνης για τον δημόσιο χώρο. Κάτοικοι, τοπικοί φορείς, εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, επαγγελματίες και δημοτικές υπηρεσίες συμμετείχαν ουσιαστικά στη διαδικασία, επιβεβαιώνοντας ότι ο δημόσιος χώρος αποτελεί κοινό αγαθό και πεδίο συνεργασίας. Αν και οι διαβουλεύσεις συνεχίζονται και ο σχεδιασμός παραμένει δυναμικός και ανοιχτός σε νέες εισροές, το μέχρι σήμερα απολογιστικό αποτύπωμα καταδεικνύει ότι η συμμετοχική προσέγγιση ενισχύει την ποιότητα, τη βιωσιμότητα και τη μακροπρόθεσμη αξία των παρεμβάσεων. Το Cooling Havens συνεχίζει την πορεία του, με στόχο να μεταφράσει τη συλλογική γνώση και εμπειρία σε παρεμβάσεις που θα συμβάλουν ουσιαστικά στη δημιουργία μιας πιο δροσερής και ανθεκτικής Αθήνας.
